خانه، حریم امنی است که فرد نسبت به آن احساس مالکیت دارد و به عنوان حریم خصوصی آن را می شناسد و می تواند به نوعی معرف شخصیت، علاقه و انگیزه های فرد باشد. ..
 
برخی خانه ها بسیار مرتب و منظم اند و برخی بسیار آشفته و نامنظم. اینکه چرا در برخی خانه ها به ویژه در چیدمان داخلی، بی نظمی حاکم است یا به نظافت آن توجه نمی شود، علت های مختلفی دارد.
از دکتر خدایی، روان پزشك و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی خواسته ایم در رابطه با علل این آشفتگی ها، تاثیر آن بر خود فرد و اطرافیان و نحوه رفع آن برایمان توضیح بدهند.

 آقای دکتر!‍ چرا خانه و زندگی برخی افراد فوق العاده مرتب است و برعکس، خانه برخی دیگر بسیار نامنظم و آشفته؟
نامنظم بودن منزل دو حالت دارد؛ یا موقتی است یا دایمی. موقتی یعنی اینکه فرد همیشه منظم بوده اما به دلایلی مثل بیماری جسمی یکی از اعضای خانواده یا خود او، برخی اختلال های روانی که افسردگی شایع ترین آن است، اختلاف های خانوادگی که بر نظم روانی و جسمی اعضای خانواده تاثیر می گذارد یا نشانگان خستگی مزمن، توان کاری و روانی فرد (به ویژه خانم خانه) کم شده و این موضوع بر رسیدگی به وضع خانه هم تاثیر گذاشته است.


 یعنی تمام موارد شلختگی را می توان با این علل توجیه كرد؟

نه! گاهی اوقات مساله جدی تر (به صورت ذاتی و دایمی) است. مثلا عدم انگیزه لازم در خانه. گاهی پیش می آید که خانم انگیزه کافی برای رسیدگی به امور خانه را ندارد. این موضوع می تواند به دلیل خشم یا نارضایتی از وضعیت ازدواج باشد یا ممكن است كه فرد از برخی بی عدالتی ها در رنج باشد. به عنوان نمونه، اگر خانمی حس کند چندان مورد توجه سایر اعضا نیست و به او بها داده نمی شود، ممکن است انگیزه خود را برای انجام وظایف خانگی از دست بدهد.

گاهی ممکن است خانم خانه هیچ علاقه ای به کار خانه نداشته باشد و کارهای خارج از منزل را بیشتر بپسندد. این عدم علاقه خود را به شکل بی نظمی در خانه نشان می دهد.

البته شخصیت های افراد هم متفاوت است. برخی افراد به طور ذاتی گوشه گیر هستند، برخی تک رو هستند و برخی بی علاقه به مسایل زندگی بوده یا افسرده خو هستند و اهمیتی به نظم خانه نمی دهند. برخی شخصیت های وسواسی دارند و شاید گمان کنید خانه این دسته از افراد بسیار منظم است؛ در حالی که این کمال گرایی و وسواس در برخی مسایل حاشیه ای زیاد شده که فرد به باقی امور خانه نمی رسد.

به طور مثال، فرد به قدری در شست وشو وسواس دارد که وقت رسیدگی به باقی اوضاع خانه را ندارد و در نتیجه خانه نامرتبی دارد. افسردگی، افسرده خویی، نشانگان خستگی مزمن، اختلال های جسمی طولانی، بیماری های روماتیسمی، بیماری های مربوط به دستگاه ایمنی و بیماری های روانی نیز اگر به شکل دایمی باشد می تواند در امور منزل تاثیرگذار باشد.

 این آشفتگی و شلختگی به هر دلیلی که باشد چه تاثیری بر ساکنان خانه می گذارد؟
مسلما ذات و غریزه تمامی افراد به سوی نظم است. بی نظمی سبب می شود فرد از نظر روانی دچار اغتشاشات فکری شود و این موضوع به تدریج بر تمام زندگی تاثیر گذاشته و سبب اضطراب و افزایش استرس می شود. در خانه های آشفته پیدا کردن وسایل مورد نیاز سخت است و این موضوع استرس می آورد. حتی دیدن به هم ریختگی خانه سبب بروز عدم رضایت فرد از خود شده و در نهایت می تواند اختلاف ها و اختلال های خانوادگی و زناشویی را پیش آورد.


 توصیه شما به افرادی که خانه های بی نظم و به هم ریخته ای دارند، چیست؟
اگر افراد دچار بیماری هستند لازم است تحت درمان قرار گیرند. اگر احساس می کنند عدم علاقه و انگیزه لازم سبب آشفتگی منزل شده به جای اینکه به صورت پرخاشگری انفعالی و خاموش یا کوتاهی کردن در انجام امور خانه این حالت را نشان دهند، به صورت شفاف مسایل را مطرح کرده و با گفت وگو مساله را حل کنند. در باقی مسایل شاید لازم باشد با یک کارشناس مشورت شود. بهترین حالت تقسیم کار است. اگر زن و مرد هر دو شاغل هستند مرد نباید کار خانه را وظیفه خانم بداند. تقسیم وظایف براساس علایق می تواند به ایجاد نظم در خانه کمک کند.